ПРЕСПАНСКА МОЛИТВА
„ Каде ти е силата на сјајот
Убавице моја,
Го нема веќе во твоите длабоки очи
Каде ти се искрите на заљубена мома
И погледот шеретски, очи што ни краде…
Се насобрале само тага и жал,
Зар за младост жалиш
Ил за убост тажиш
Или болка на плеќи носиш.
Бог те дарил, па заборавил колку,
И со младост вечна
И со убост строга…“
Оваа поема е дел од богатото книжевно творештво на писателката Лидија Дочовска Павловска, која на 26-ти мај,во петок, во Домот на АРМ во Скопје, ќе одржи промоција на своите две последни книги. Настанот насловен како „Преспанската молитва“ и овојпат ја претставува неисцрпната инспирација и убавина на Преспанскиот регион, кој кај авторката е дел од секое нејзино книжевно парче.
Дочовска Павловска е позната и под псевдонимот Преспана. Нејзините две поетски книги „Ехото на старите патеки- Виа Игнација” и „Розите на Преспа”, се рефлексија на опсесивната преспанска тема на писателката. Таа е член на Друштвото на писатели на Македонија. Иако по професија е дипломиран правник, вработена во МВР, професионалната определба не и претставува никаков лимит да го изнесе тоа што го носи во себе и да го сподели со читателите.
За промоцијата на своите две поетски книги, која првично била планирана да се одржи пред две години, ни изјави:
Л.Д.П.- Промоцијата на последните две книги ,„Ехото на старите патеки – Виа Игнација“ и „Розите на Преспа“ поради состојбата со ковидот, не бев во можност да ја реализирам пред две години. Со оглед на тоа што Преспа ми е постојана инспирација и љубов, која изобилува со многу теми, мотиви, целта ми е да му дадам една активистичка нота на моето творештво и да ја отворам oваа промоција со песната „Преспанската молитва“. Со мој мал придонес преку моето творештво сакам да иницирам одредени структури на државата и во самиот град Ресен, да посветат поголемо внимание за македонскиот бисер, кој е запоставен и она што Бог не дарил со убавините на Преспа не успеавме да го зачуваме. Станува збор за еден индолентен однос према нашето национално богатство и ако вака продолжиме, се прашувам, што ќе им оставиме на идните генерации. Јас сакав да го отворам чекмеџето на Преспанската ризница, да ги извадам и запишам некои сознанија (митски, историски) за идните генерации како постојани записи. Само да се избрише прашината од трезорите на Преспа за културното историско наследство има многу можности за истражувачка работа.
Со збирката на поеми, легенди и песни, насловена “Розите на Преспа”, во која е внесена и истоимената поема, Лидија Дочовска Павловска прави една симбиоза односно компилација од сопственото творечко истражување, во подалечното и поблиското историско минато на Преспанското поднебје.
Л.Д.П.- Растејќи во мојот преубав Преспанскиот крај, опколен со планински венци, распослан со сино мирно езеро, со посебна раскошна убавина, уште од мала го чувствував мирисот на розите кои никнуваат во Преспа, но изникнаа, расцветаа после долги години во моето срце и како латици се расфрлаа на бел лист хартија и го формираа букетот на рози наречен РОЗИТЕ на Преспа. Секоја една поема претставува посебна, автохтона приказна, секоја пулсира на свој начин, со свој звук, со свој мирис, своја боја, со чувство за колективност, љубов, човекољубие, родољубие, побожност, светост, се со цел тоа, сум го направила воздигнувајќи ја нашата Преспа и искажувајќи го моето лично чувство, љубовта кон Преспа. ,,РОЗИТЕ на Преспа“ претставува сублимат, ретроспектива од сите претходни книги.
Во „Ехото на старите патеки – Виа Игнација“, авторката го изнесува својот поглед, филозофија на животот кој има свој почеток и крај, како и патот кој води од Драч до Константинопол исполнет со колоритни животни приказни.
Л.Д.П.- Во оваа книга римската магистрала Виа Игнација е само повод, а лајт мотивот е ехото на старите патеки кое одекнало и во Преспанскиот регион, во кој преку археолошки истражувања и пронајдени траги, пронајдени се егнатиската патна станица Скиртијана која би требало да се бара во географскиот простор на Преспанските села Козјак и Сопотско и Петринската патна станица која поради нејзината стрмност била користена како караванска патека за транспорт на помал товар. Во, „Ехото на старите патеки – Виа Игнација“ изнесувам некои свои погледи за животот, некоја своја лична филозофија, да се живее за себе и да се живее со другите, кој е движечкиот импулс на битисувањето.
Виа Игнација е дел од магистралата што поминува, но е и едно животно патешествие каде во животот имаме многу попатни станици. Секое патување, секој дел од животот е некоја попатна станица каде имаме разни доживувања, падови, успони. И денес, во нашите животи има попатни станици на кои ги амортизираме ударите на животот, се справуваме со тешки проблеми, ги решаваме на некаков начин.
И покрај традиционалните вредности што и во книгите ги истакнувам, животот носи некои предизвици со кои се соочуваме и секој тргнува по својата судбина, што вели народот „секој со својот крст“ неизвесно чекорејќи низ крстоловките на животот, верувајќи дека некоја долга рака ја крои нашата судбина.
Во книгата дадена е една паралела на животот на авторот, во времето кога е граден патот Виа Игнација и после долги векови, реинкарнирана го гледа патот од денешен аспект, по кој минувале генерации на луѓе, исполнувајќи го просторот со нови и нови содржини, начинот на живот, стилот, начинот на размислување и сопствената филозофија. Сакам да го пренесам минатото во сегашно време, како да сум живеела во тоа време преку замислена реинкарнација на авторот. Да сторам една интеракција меѓу минатото и сегашноста во поглед на духовната и материјалната култура.
Што Преспа и преспанскиот регион значат за Вас?
Л.Д.П.- Преспа и преспанскиот регион за мене значат духовен извор. Тука ми се корените на мојата фамилија Дочовци, кои пуштиле корени од дамнина во просторот во кој растев и се радував на убавините на мојата Преспа, на мојот Ресен. Преспа и Ресен се расадник на интелектуални кадри кои оставиле длабоки траги во сите области од општественото живеење, од дамнина до денес.
На настанот ќе бидат презентирани и видувањата за преспанската тема во Вашите дела на познати литературни критичари. Кого се го имате на оваа листа и како го направивте изборот?
Л.Д.П.- Критичари на моите книги се академик Катица Ќулафкова, проф д-р Вера Стојчевска Антиќ, проф. д-р Венко Андоновски, Александар Прокопиев, Чедо Цветановски, Велко Неделковски, Петко Шипинкаровски, Љерка Тот Наумова, Слободан Беличански и други. Контактите со рецензентите доаѓаа сосема спонтано, ќе им ја предложев мојата литература, ќе ја прочитаа и прифатеа за да дадат свој придонес во афирмација на мојата поезија.
Што нивните видувања значат за Вас?
Л.Д.П.- Тоа за мене беше чест и големо задоволство. Задоволство е да се има рецензент од реномирани личности од областа на литературата и кои ме мотивираат уште поактивно да се бавам со мојата љубов, поезијата.
После промоцијата во Скопје дали планирате и промоции во останатите градови низ Македонија?
Л.Д.П.- Се надевам дека ќе реализирам неколку промоции низ Македонија, во мојот Ресен, Битола, Прилеп, Куманово а можеби и Дојран.
Академик проф. д-р. Катица Ќулафкова под наслов „Едно поетско ехо на историјата и интимата” , ќе напише:
“Интимната слика на светот е обележана од силни чувства и изрази на тие чувства на поетесата и митолошки реминисценции, песната се протега меѓу митот, историјата и интимата, триаголник кој ја одредува структурата не само на песните одделно туку и на целината на книгата“.
Проф. д-р Венко Андоновски во неговиот критички осврт ќе напише: „Убава е оваа треперлива поезија, поезија на илузионистичкиот миг за светот, особено кога во тој интеркултурен букет ќе се најде и цветот на личното чувство: бол, сочувство, чувство на соединување со светот како врвно божество од кое се излегува и во кое се се враќа и се слева, во согласност со источните мистични филозофии“.
Рецензентот Слободан Беличански истакнува:
“Поемата како подолга и посложена лирско епска творба, е привилегија на зрелите, и по возраст и по искуство , мајстори на стихосоздавањето. Авторката Дочовска Павловска со создавањето на поемата ” Ехото на старите патеки Виа Игнација” , покажува и докажува дека ја заслужила таа привилегија и продолжува по патот на своето творечко издигање. Нејзиниот лирско-епски исказ е ризница на грижливо одбрани ” алтан зборови” од стариот ковчег на македонското народно и уметничко пеење“.
Проф. д-р Вера Стојчевска Антиќ како еден од промоторите на творештвото на Лидија во критичкиот осврт под име “За времетраењето во убавина и љубов“ во списанието Македонски фолклор XLI 75/2019, ќе напише: „Преспа претстојува во поетесата, како и во езерските мирни, но и бурни води. Лидија Дочовска Павловска неминовно се препознава денес во младата поетска авангарда, која со нескриен афинитет ја сака и ја претставува својата поетска мисла, која веќе не е само нејзина, туку и наша, на сите вљубеници во поетското богатство“.
Настанот во Скопје е со почеток од 11 часот. За крај останатиот дел од „Преспанска молитва“.
„ Зарем те повредиле, или напуштиле,
А можеби изневериле љубов твоја…
Во тишина болка криеш,
Во темнина крикот го чуваш
Издишки низ ветар фрлаш
И брануваш,
Со плисок длабок вистина испишуваш.
И се бориш, обградена во планински венци,
Како трнлива роза со венечно лисје.
Ти мака своја ткаеш, а јас над твоја бдеам,
За младост твоја благослов барам,
И за рожба моја во Преспа да си видам.
Дај ми Боже, сила исконска
Да ја видам Преспа вечна убавица,
Пред икона твоја се молам
Услиши ја оваа
ПРЕСПАНСКА МОЛИТВА“.
