Пред речиси четири векови, во 1630 година, за прв пат се појави Дон Жуан. Шпанскиот драматург Тирсо де Молина споил две познати наративи кои се шират како легенда во неговата земја: девицата на освојувањата на бескрупулозната заводничка и приказната за одмаздата на невино искасапениот херој кој се враќа од својот гроб како камена статуа. Овој драматичен материјал ја најде својата конечна форма во Моцартовиот Дон Џовани, претставен во 1787 година, како триумф на „сензуалниот гениј“.
Познатиот македонски театарски и филмски режисер Александар Поповски кој успешно создава театарска магија и надвор од границите на нашата држава, најде инспирација токму во Молиеровото дело да го постави на сцената на Националниот театар на Унгарија во Будимпешта, а чија премиера се одржа на 8 ми февруари. Во претставата учествуваат уште двајца Македонци и тоа костимографката Миа Поповска и композиторот Марјан Неќак.
Со композиторот Неќаќ, Поповски соработува на повеќе проекти меѓу кои и театарскиот спектакл „Алиса во земјата на стравовите“, инспирирана од романот на Луис Керол „Алиса во земјата на чудата“, која ја имаше својата премиера минатата година за сцената во Белград.
Драмата на Молиеровиот Дон Жуан или Празникот на камената статуа (1665) е жанровска комедија. Таа е претходник на оние адаптации од 20 век – сценските дела на Макс Фриш, Бернард Шо, Хенри де Монтерлант – во кои искушувачот не може да се заљуби. Како набљудувач на туѓата среќа, тој е само сенка на своето поранешно јас, бидејќи пропаѓа еден по друг со своите искушенија. Во исто време, неговиот завршен монолог – во кој зборува за „занаетот“ на лицемерието – е доказ дека само влакно го дели од Молиер, авторот кој ги ослободил „доблесните гревови“ на своето време.
„Лицемерието е модерен грев, и како и сите модерни гревови, се смета за доблест“, вели Александар Поповски, кој токму на оваа сцена во Будимпешта пред две години го постави делото на Булгаков, „Мајсторот и Маргарита“.
Ова е основната идеја на последниот монолог на Дон Жуан, кој го одразува разорното мислење на Молиер за лицемерието. Интересно е што другите квалитети што писателот ги презира или ги фали во неговите драми, според некое непишано правило, стануваат спротивни на неговиот вредносен систем. Можеби произлегува дека колку повеќе Молиер сакал да го „оцрни“ ликот на Дон Жуан, толку повеќе симпатии и симпатии предизвикувал кај публиката и на крајот станал херој. Херој кој работи според необичните правила на животот, а кои „правила“ на крајот го туркаат во огновите на пеколот.
Ова не е прв пат Поповски да го поставува ова Молиерово дело на сцена, имено во 2005 -та го постави на сцената на Драмскиот театар Скопје. Главната улога, во најновата претстава ликот на Дон Жуан, ја толкува актерот Рибед Роланд .
Позади Александар Поповски стојат бројни претстави како „Метаморфози“, „Хамлет“, „Гробница за Борис Давидович“, „Доплер“, „Градители на империјата или Шмурц“, „Три сестри“, „Одисеј“,„Брод за кукли“и многу други.
За својата долгогодипна работа добил повеќе награди и признанија меѓу кои наградата за најдобра режија на „Мистерија Буфо“ со „Словенечко младинско гледалишче“ од Љубљана, на фестивалот „Денови на комедија“, во Цеље, Турскиот оскар, наградата за најдобра режија што му ја додели Југословенското драмско позориште за претставата „Алиса во земјата на стравовите“ и други.
Поповски покрај театарската режија е и филмски режисер и тоа на филмовите „Збогум на 20.век“, „Балканот не е мртов“. Оваа година во Будимпешта се одржува Меѓународната театарската олимпијада па така и најновата претстава на Поповски ќе биде дел од тој голем театарски настан.
Фотографии: Национален театар на Унгарија.
