Во малата на НУ. Завод и Музеј во Битола е отворена изложбата насловена “Расна дијагноза: Циган“ – нацистичкиот геноцид на Синтите и Ромите и долгата борба за признавање, организирана од страна на РРОМА – Кратово.
На свеченото отворање присуствуваа присуствуваа Адмир Ујкановиќ и Емина Шемо, директорот и советничката на директорот на Управата за афирмирање и унапредување на културата на припадниците на заедниците во Македонија, како и Ферзија Асановска и Фатма Бајрам Аземовска од здруженитео за Развој на Ромската заедница “СУМНАЛ“, Сали Мемет од едукативниот и медиумски центар “24 Вакти“, ученици од Горната Гимназија и од ОУ “Стив Наумов“ од Битола.
На отворањето во име на организаторот на изложбата зборуваше Урмета Арифовска која истакна:„ Геноцидот на околу 500 илјади Синти и Роми под Национал-социјализмот сè уште се смета за “заборавен Холокауст“. За тоа Фокусот на изложбата е националсоцијалистичкиот геноцид на Синтите и Ромите: од исклучување и обесправување на малцинството во Германскиот Рајх до нивното систематско истребување во Европа окупирана од нацистите. Дехуманистичките перспективи на сторителите се спротивставуваат на сведочењата на жртвите“.
Старите семејни фотографии од Синтите и Ромите ни даваат увид во реалноста на нивните животи, овозможувајќи им да се истакнат како поедници. Изложбата се состои од три поглавја – првото поглавје Вовед во темата, второто поглавје Геноцидот на Синтите и Ромите во Европа окупирана од нацистите и третото поглавје – Повоената историја и сегашната ситуација. Преку овие три поглавја се откриваат уништените животи кои се наоѓаат зад апстрактните документи кои ги запишуваат бирократски организираното уништување.
На крајот на изложбата, посетителите добиваат сознанија за состојбата со човековите права на Синтите и ромските малцинства во Европа по 1989 г.
На свеченото отварање Адмир Ујкановиќ, директорот на Управата за афирмирање и унапредување на културата на припадниците на заедниците рече: „Не можам да престанам да барам одговор, на прашањето кој е човекот кој може да се осмели да учествува во вршењето на геноцидот. Дали тој што може да го направи тоа е некој кој верува во нешто? Дали можеби има некоја надеж за неговата добра иднина? Што би го инспирирало? И уште кој знае колку прашања на кои пред да го најдам одговорот се плашам и од него самиот. Не можам а да не спомнам дека многу добро ја знам болката, знам што значи да изгубиш некого во геноцидот. Во поновата историја се случи геноцид кој е најголемиот после втората светска војна, а тоа е геноцидот во Сребреница. Аушвиц и Сребреница се синоними за планетарно страдање. Каде и да кажеме во светот “Аушвиц и Сребреница“ се знае дека е извршен геноцид над синтите, ромите и бошњаците. Се знаат и извршителите на геноцидот. Немаме право да ја нанесеме таа неправда на загинатите со тоа што би го премолчиле геноцидот и би го оставиле да помине што е можно потивко. Но, сакаме да добиеме нешто друго, нешто што ќе ни гарантира дека ние, нашите деца, нашите внуци, нема да доживеат ни слично на она што го доживеале настраданите во геноцидот. Затоа е добро да се пренесува вистината, да се простува но никогаш да не се заборави“.
М-р Емина Шемо, советникот за Ромски прашања, во Управата за афирмирање и унапредување на културата на припадниците на заедниците истакна:
„Денес ми претставува посебна чест и задоволство, но и болка да зборувам за еден непребол, нешто што не смееме да заборавиме и простиме, а тоа е “Нацистичкиот геноцид врз Синтите и Ромите и долгата борба за признавање. Европксиот ден на сеќавање на холокаустот врз Синтите и Римите е 2 август 1944 година, каде во една ноќ бидел убиени 4.300 луѓе. Европскиот парламнет на 15 април 2015 година ја узвоил Резолуцијата, а 2 август е избран за ден на сеѓавањето, кога во гасните комори биле убиени 2.897 Роми и Синти во т.н. цигански логот во Аушвиц – Биркенау во окупирана Полска. Покрај логорите имало уште 180 места на кои е познато дека биле извршени масакри. Истото е случај и во Советкиот Сојуз и Југославија. Поголем дел од жртвите не биле убиени во логорите, туку се стрелани на лице место.Изложбата ќе помогне да пренесеме порака не само на младите, туку на сите генерации, дека истото може да се случи пак, и не само денес, и во иднина и во секој момент да се потсетите на безмилосните, грозни, и мрачни случувања во минатото, а е организирана во соработка со Централниот Совет на германските Синти и Роми, Документациониот Културен Центар на германските Синти и Роми и земјите од Западен Балкан“.
Изложбата ќе биде поставена во Битолскиот Завод и Музеј до 7.март.
